Ο ένοπλος αγώνας κληρικών το 1821 δεν μπορεί να είναι η σημαία της εκκλησίας
Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου
Ιεράρχης της παλαιάς Ελλάδος έκανε μία εισήγηση σε συνέδριο, με θέμα: «Η συμβολή της Εκκλησίας στον ένοπλο αγώνα του ΄21».
Η διατύπωση του τίτλου είναι προφανώς προβληματική, όπως και η όλη διαπραγμάτευση του θέματος.
Ο συγκεκριμένος μητροπολίτης προσπάθησε να μας πείσει πόσο ο κλήρος – και δη ο ανώτερος – συνέβαλε τα μέγιστα στον ένοπλο αγώνα κατά την Επανάσταση του 1821.
Πραγματικά δεν κατανοώ αυτή την πρεμούρα να αποδειχθεί η «συμβολή της Εκκλησίας στον ένοπλο αγώνα»!
Αυτό που πρέπει να μας ενδιαφέρει είναι το θυσιαστικό φρόνημα του κλήρου και όχι πόσους Τούρκους σκότωσαν, διότι για τον ιερέα το να σκοτώσει άνθρωπο είναι πτώση αναμφισβήτητη!
Ο μητροπολίτης μίλησε για «ένοπλο αγώνα αρχιερέων» και για το ότι «ο κλήρος αγίασε τα όπλα δημοσίως»!
Φυσικά τα τεκμήρια που προσκόμισε για να αποδείξει τα παραπάνω ήταν από άσχετα έως πολύ προβληματικά.
Ας θυμηθούμε τι λέει ο αοίδιμος και πολύς Πρωτοπρεσβύτερος Κωνσταντίνος Καλλίνικος, απόφοιτος της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης, στο περίφημο έργο του Χριστιανισμός και Πόλεμος, όπου γίνονται οι αναγκαίες διακρίσεις, τις οποίες δεν υποπτεύεται, κατά πως φαίνεται, ο εισηγητής μητροπολίτης:
«Ὁ Παπαφλέσσας, ὁ Βρεσθένης Θεοδώρητος, ὁ Σαλώνων Ἠσαΐας, ὁ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ, ὁ Ταλαντίου Νεόφυτος, ὁ Καρύστου Νεόφυτος, αὐτὸς ὁ μαρτυρικώτατος ἐν τῇ πλήρει ἀνδρικῇ του βλαστήσει Ἀθανάσιος Διάκος, ὁ ὠμότατα ὑπὸ τῶν κτηνωδῶν δημίων του σουβλισθείς, ἀλλὰ μὲ ἐσπασμένον τὸ ξίφος εἰς τὴν τεθραυσμένην χεῖρα του καὶ αἱματοστάζουσαν τὴν φουστανέλλαν, ὅλοι ἐκεῖνοι οἱ ρασοφόροι τῶν τελευταίων μας χρόνων οἱ φορέσαντες εἰς τὸ σελάχι τὸ γιαταγάνιον καὶ ἀτρομήτως τὸν Τοῦρκον ἀντιμετωπίσαντες, δὲν δύνανται νὰ τεθῶσιν εἰς τὴν αὐτὴν ἀκριβῶς μοῖραν μὲ ἕναν Ἀπόστολο Ἰάκωβον, μὲ ἕναν Ἱερομάρτυρα Κυπριανόν, μὲ ἕναν Πρωτομάρτυρα Στέφανον, μὲ ἕναν Πατριάρχην Γρηγόριον Ε΄ καὶ τοὺς συναρχιερεῖς του, οἵτινες ἀπῆλθον τοῦ κόσμου τούτου τελειωθέντες ἐν τῷ ἰδίῳ καὶ ὄχι τῷ ἀλλοτρίῳ αἵματι.
Οἱ προμνημονευθέντες εὐεργετικώτατοι ὄντως ἄνδρες, οἱ ἐξ ἀνάγκης μαχαιροφορέσαντες καὶ τουρκικὸν ἐκχύσαντες αἷμα, δὲν ἠμποροῦν νὰ ἀνυψωθοῦν εἰς τὴν τάξιν τῶν ἁγίων, οἱ ἀείμνηστοι τοῦ Εἰκοσιένα μας κληρικοί, οἱ καταφυγόντες εἰς τὰ ὅρη καὶ τὰς ὀπᾶς τῆς γῆς, ἀφοῦ ἄλλος τρόπος ζωῆς δὲν τοῖς ὑπελήφθη, δὲν ἐκπροσωποῦν τὴν λευκὴν καὶ χιονώδη Χριστιανικὴν τελειότητα...».
Και σε άλλο σημείο του ίδιου έργου ο Κ. Καλλίνικος μας ξεκαθαρίζει «ὅτι, ὡς ὁ πρὸς αὐτάμυναν καὶ ἐξ ἀνάγκης φόνος, οὕτω καὶ ἡ ἐν τοῖς δικαίοις πολέμοις αἱματοχυσία σπίλον ψυχικὸν ὅπως δήποτε ἀποτελεῖ, ὁ δὲ ἀνθρωποκτονήσας ἐν τῇ μάχῃ, ἔστω καὶ καταναγκασθεὶς ὑπὸ τῶν ἐπιβούλων, ἔστω καὶ πρὸς τὴν τῶν κοινῶν ὑπεράσπισιν, δὲν ἠμπορεῖ νὰ τίθεται, μεθ’ ὅλας τὰς εἰς αὐτὸν εὐγνωμόνως προσφερομένας ἐπιγείους τιμάς, μεταξὺ τῶν ἁγίων προσώπων τῶν περικοσμούντων τὴν πινακοθήκην τῆς οὐρανίου βασιλείας, βασιλείας πολλῶ ἰδανικωτέρας καὶ ἁγνοτέρας ἢ ἡ ἐν μέσῳ ἀγώνων καὶ σπαραγμῶν τό γε νῦν ἀναπτυσσομένην γηΐνην ζωήν».
Ας θυμηθούμε ότι κατά την Εκκλησία στους φονείς συγκαταλέγονται και όσοι ακουσίως και παρά την θέλησή τους έγιναν αφορμή να φονευθεί κάποιος. Γι΄ αυτό και αυτοί επιτιμώνται υπό του Αγίου Γρηγορίου Νύσσης δια του ε’ Κανόνος αυτού, σε εννέα χρόνια με αποχή από της θείας Κοινωνίας και είναι απόβλητοι της χάριτος της ιερωσύνης: «Το δε ακούσιον άγος συγγνωστόν μέν, ού μήν επαινετόν εκρίθη.
Τούτο δε είπον ώστε δήλον γενέσθαι ότι, καν ακουσίως τις γένηται εν τω του φόνου μιάσματι, ως ήδη βέβηλον αυτόν υπό του άγους γινόμενον, απόβλητον ο Κανών ιερατικής χάριτος απεφήνατο. («Ήτοι όποιος φονεύση, καν στανικώς και ακουσίως, λαϊκός μεν ών, ου γίνεται ιερεύς, Ιερεύς δε ων, καθαιρείται», σχολιάζει ό άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης).
Για το θέμα από θεολογικής απόψεως έχουν γραφτεί ικανά και σημαντικά. Θα ήταν καλό οι «εθνοπατέρες» κληρικοί της σήμερον να είναι πιο προσεκτικοί με το τι λένε για την συμβολή της Εκκλησίας στον ένοπλο αγώνα του ’21. Ας μην καταφεύγουν σε ανέξοδες κορώνες και σε ρητορικούς της δεκάρας για να αποδείξουν την συμβολή της Εκκλησίας στην Επανάσταση.
Η θυσία των κληρικών φτάνει και περισσεύει. Τα φονικά άρματα δεν πρέπει να τα κάνουμε «σημαία» όταν πρόκειται για τους κληρικούς.
Ξέρω ότι δεν υπάρχει περίπτωση να μετριάσουν το λόγο τους οι «εθνεγέρτες». Μάλλον έξαρση αυτού του κενού περιεχομένου λόγου θα έχουμε, λόγω της επετείου των 200 χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση.
Το σημειώνω μόνο για ιστορικούς λόγους.
11.01.2021
Πηγή: Φώς Φαναρίου